Als we niets doen is er geen morgen: Verslag van de CBTC | ATLAS Industry Day

Opening statements

Jorrit Snijder droeg het thema van de Industry Day, Sustainable Transformations in Tourism & Leisure’ een warm hart toe: “We willen dat onze studenten de change makers voor de toekomst worden. Als ze ons verlaten moeten ze naast kennis van de industrie ook veel kennis hebben van duurzaamheid.”

Hildegard Assies was duidelijk trots op Breda dat de zesde best bezochte stad van Nederland is. Waar veel toeristentrekkers liever wat minder toeristen zien, zit Breda duidelijk anders in de wedstrijd: “We hebben een doel om met 5% per jaar te groeien.” Toch is ook in Breda een kentering op handen. “We zijn nu in gesprek met onze stakeholders en bewoners en praten met ze over de shift van toerisme naar leisure.” En met meer aandacht voor bewoners zijn ze nu al druk. Zo blijkt uit het project Verbeter Breda waar ze inwoners van de buitenwijken meer willen betrekken bij de stad.

Menno Stokman zet met zijn Centre of Expertise sterk in op samenwerking tussen kennisinstellingen en het werkveld: “Je moet als kennisinstellingen begrip hebben voor de drivers van de industrie om een verandering teweeg te brengen. Een mooi voorbeeld is de duurzame visie voor de Nederlandse reisbranche die we samen met wetenschappers en leden van ANVR hebben ontwikkeld.”

Tara Duncan ziet ook dat samenwerking essentieel is: “De weg naar een duurzame industrie gaat stap voor stap en vooral samen. De SDG’s van de Verenigde Naties zijn voor ons de guiding principles op weg naar een betere toekomst.”

Keynote Frank Radstake: Op weg naar een toekomstbestendige reissector

Frank Radstake, inmiddels directeur van reisbrancheorganisatie ANVR gaf de keynote ‘On our way towards a futureproof travel industry’. Zijn leden verzorgen jaarlijks maar liefst 4 miljoen outbound trips en zijn in Nederland een factor van betekenis. Om de sector en zijn leden te helpen in de duurzame transitie heeft hij de hulp ingeroepen van CELTH. “We hebben CELTH ingehuurd vanwege hun kennis en omdat een duurzame visie op de reisindustrie niet alleen van de sector kan komen maar wetenschappelijk onderbouwd moet worden.” Voor Radstake is het duidelijk dat de reissector niet kan wachten om te starten met de duurzame transitie. Maar hij heeft net als zijn collega’s in andere landen nog veel vragen: “Moeten we minder vliegen, andere bestemmingen aanbieden of ons businessmodel veranderen?” Ook zijn er lastige vragen rond de luchtvaart: “Waarom moeten wij veranderen als de luchtvaart hoegenaamd niets doet en in andere delen van de wereld spectaculair groeit?”

Ondanks alle uitdagingen is Radstake een blijmoedig mens en heel blij dat hij juist in deze sector werkt: “We maken een van de leukste producten ter wereld en het is geweldig om er in te werken. Maar als we op verjaardagen komen, moeten we steeds meer uitleggen. Er zijn discussies over groei, over klimaat, over adverteren, noem maar op.”

De grote uitdagingen weerhouden Radstake er niet van in de goede richting te werken. “Het zijn steeds kleine stapjes. Niet door te compenseren maar door effectief minder klimaatimpact te maken.”

De ambitie die ANVR samen met CELTH heeft ontwikkeld is zeker geen eindpunt. “Het is een ecosysteem multi-stakeholderaanpak. Dat vereist wel dat iedereen in onze supply chain moet meewerken. We hebben daarvoor de juiste data nodig zodat we in de goede richting ontwikkelen.”

Het startpunt van de samenwerking met CELTH was het internationale rapport ‘Envisioning Tourism in 2030 and beyond’ dat deskundigen van CELTH samen met onder meer de Travel Foundation en het NBTC heeft ontwikkeld. “Dat rapport biedt wetenschappelijk onderbouwd ook kansen voor groei van toerisme. Dat is een heel leuk perspectief want er is wereldwijd een grote vraag naar toerisme.” Maar wel een groei met een directe reductie van emissies.

ANVR gaat samen met haar leden een duurzaam traject in met zes zogenaamd guiding principles:

1. We moeten nu verantwoordelijkheid nemen.
2. We nemen actie voor een sociale, eerlijke en gelijkwaardige reisindustrie.
3. We tonen leiderschap en zijn een voorbeeld voor de hele waardeketen.
4. We zijn transparant over onze voortgang en eerlijk naar klanten
5. We werken inclusief en coöperatief.
6. We nemen deel aan een brede sociale beweging.

Stip op de horizon is dat de Nederlandse reissector in 2050 net-zero is. “Dan zijn al onze reizen 100% sociaal en ecologisch duurzaam.” Dat kan ANVR niet alleen. “We hebben daarvoor de Europese Unie nodig om duurzame mobiliteitsoplossingen beter toegankelijk te maken.” Een eerste tussenstap is 2030: “In 2030 willen we een aanzienlijke reductie hebben bereikt.” Dat betekent dat reisbedrijven flink aan de bak moeten: “De grote uitdaging is om als reisbedrijf een goed inzicht te krijgen in het verduurzamen van alle onderdelen van de supply chain.”

Daarnaast is het verduurzamen van toerisme op bestemmingen uitermate ingewikkeld: “Duurzaam toerisme op de vakantielocaties vergroten is lastig want het zijn niet onze bestemmingen. We willen ook niet het belerende vingertje opheffen. Als je echt bestemmingen wilt veranderen, gaat het niet om te vertellen hoe ze dat moeten doen maar ze daarbij wel te helpen.” Radstake vindt dat we nu verantwoordelijkheid als sector moeten nemen. Helaas is de consument nog niet zover: Maar 6% van de Nederlanders neemt duurzaamheid mee in het keuzebeslissingsproces bij een vakantie. Belangrijkste factor bij de keuze van een vakantie is de prijs. We kunnen niet wachten tot de reizigers ons meenemen in de juiste richting. 

ANVR realiseerde zich dat met opschrijven van doelen en guiding principles het proces niet in gang zou komen. Ze hebben daarom samen met CELTH een zogenaamd backcasting-traject opgezet. Redenerend vanuit het einddoel hebben ze gekeken welke stappen er nodig zijn op dat doel te behalen. “We moeten echt een miljoen dingen doen”, vertelde Radstake die dat illustreerde met ingewikkelde en vooral veelomvattende illustraties. “Er zijn heel veel taken en onderzoeksvragen die we moeten oplossen. Het is in feite een grote onderzoekagenda.” Met “Backcasting our way to a future proof travel industry”, sloot Radstake af.

Keynote Jos Vranken: Nieuwe regels voor een toekomst van toerisme

Volgens NBTC-directeur Jos Vranken heeft toerisme zijn onschuld verloren en dat is pijnlijk. Dat besef kwam voor Vranken en zijn organisatie al in 2018 toen een nieuw perspectief op de bestemming Nederland voor 2030 is ontwikkeld. “Niet dat het een blauwdruk is voor alle bestemmingen maar het kan wel een interessante case zijn.”

Voor het internationale publiek moest Vranken eerst de positie van NBTC toelichten want niet in elk land is de nationale DMO zo georganiseerd. NBTC is een publiek-private stichting. “We staan tussen overheid en industrie en zijn daardoor de ‘enabler’ tussen verschillende stakeholders.” Qua financiering komt 75% van de overheid en 25% uit de markt. Eerder was dat een gelijk aandeel.

Nederland heeft met Perspectief 2030 de focus verlegd van een puur economisch groeimodel naar toerisme als middel voor de brede welvaart van alle Nederlanders. Tijdens de pandemie was er de hoop op een reset van toerisme. “Na covid zagen we dat mensen wilden reizen alsof er geen morgen is. Private partijen zaten weer volop in een groeimodel maar publieke partijen wilden daarentegen meer sturing op de bezoekerseconomie. Dat betekende dat de eerdere keuze van NBTC om ook in de financiering meer nadruk op het publieke belang te leggen, een goede was.

Vranken sprak op de Industry Day voor het Nederlands toerisme over ‘New rules of engagement’: 

• Van economisch doel naar middel voor verschillende doelen;
• van sectoraal belang naar gemeenschappelijke belangen;
• van economische impact naar een netto positieve impact;
• van promotie naar bestemmingsmanagement.

Dit lijkt nu logisch maar was in 2018 was dit een hele paradigmashift. Toch zit Nederland nog middenin de transitie. Een van de pijnpunten zijn indicatoren voor duurzame en sociale doelen. “Zonder goede indicatoren kunnen we niet sturen op de nieuwe doelen en komt de transitie niet tot stand. We zijn nu die nieuwe data aan het ontwikkelen, niet alleen economisch maar ook ecologisch en sociaal maatschappelijk.

Net als Radstake ziet ook Vranken dat toerisme een samengesteld product is en dat maakt verandering moeilijk. “We moeten de onderlinge afhankelijkheden van het toeristisch systeem beter begrijpen als we het willen veranderen.” Tegelijkertijd heeft toerisme ook andere domeinen nodig en dat ligt heel erg lastig: “Als we als domein onze act niet voor elkaar krijgen hoe kunnen we dan andere domeinen in hun transitie helpen met de waarde die bezoek kan geven?” Het nieuwe mantra voor Vranken is wat bezoekers kunnen toevoegen aan bestemmingen. “We moeten weg van het verhaal van meer bezoekers op alle bestemmingen. Voor sommige bestemmingen is meer bezoek een oplossing om voorzieningen in stand te houden maar voor andere bestemmingen geeft meer bezoek alleen maar extra druk.” Dat is heel lastig want de vraag naar reizen is zo groot dat de enige manier is om de vraag om te bouwen. “We moeten alles doen om de vraag om te buigen, maar de groei zal veel duurzame inspanningen dempen. Maar als we niets doen, is er geen morgen.”